Nood aan een Plan VL, geen Plan B

Nogal wat Wetstraatanalysten zijn de laatste dagen geobsedeerd door een Plan B: zou er eentje of meerdere bestaan, wie heeft ze uitgewerkt, en hoe zouden ze eruit zien? Waarop politici keer op keer nadrukkelijk onderstrepen dat ze zich niet bezighouden met het uitwerken van een Plan B, of dat het eenvoudigweg geen optie zou zijn. Voor één keer geef ik hen volmondig gelijk: de tijd voor een Plan B is al lang voorbij, het is tijd voor een Plan VL.

De kern van het probleem is de impasse rond de onderhandelingen over de staatshervorming. De lezers van deze blog weten natuurlijk al langer dan vandaag dat de tegenstellingen over Brussel-Halle-Vilvoorde zo fundamenteel zijn dat een eerbaar compromis niet meer mogelijk is, en blijkbaar begint zelfs Yves Leterme dat nu ook te beseffen – dat wil zeggen, wanneer hij eens een helder moment heeft. Opvallend is wel dat voorlopig nog niemand erin slaagt, durft of wenst te denken aan een oplossing die zich buiten het Belgische referentiekader beweegt, met uitzondering van het Vlaams Belang natuurlijk. Voor alle duidelijkheid: zelfs Jean-Marie Dedecker denkt nog altijd dat het met België zou kunnen, en een Karel de Gucht herhaalde vandaag nog eens in De Standaard dat er geen enkel uitvoerbaar scenario zou bestaan voor de splitsing van België. Het zegt meer over de beperkte intellectuele capaciteiten van de man dan over het bestaan van zulke scenario's.

Laten we immers eens enkele scenario's doorlopen, en onszelf daarbij in tegenstelling tot de journalisten Wouter Verschelden, Steven Samyn en Isabel Albers geen Belgische beperkingen laten opleggen. Het uitgangspunt is daarbij een exitstrategie voor de CD&V, want, en daar heeft het trio impliciet gelijk in, noch de Franstalige partijen, noch de Open Vld hebben er op dit ogenblik behoefte aan de regering-Leterme I te laten vallen. Zelfs bij oppositiepartij sp.a zou men het best kunnen verdragen als de federale regering nog een paar maanden verder zou kwakkelen van de ene crisis naar de andere.

Het is echter helemaal niet zeker dat de CD&V bereid zal zijn de stekker uit deze federale regering te trekken. Het chronische probleem van de CD&V/CVP is immers dat zij op het cruciale moment telkens weer door de knieën gaat voor la raison d'état, en dat ook reeds meermaals heeft gedaan het afgelopen jaar. Zowel de installatie van de regering-Verhofstadt III als Leterme I zijn daar voorbeelden van.

Maar als de CD&V tegen 15 juli dan toch niet plooit, is één mogelijkheid dat Yves Leterme bij de koning zijn ontslag aanbiedt, en dat de koning vervolgens een informateur, verkenner of ontmijner aanstelt die probeert onderhandelingen aan te knopen voor een nieuwe federale regering. De CD&V kan dan proberen deze keer haar kaarten juist te spelen door zich niet, zoals verleden jaar, te laten verleiden om zélf die rol op te nemen. Laat Didier Reynders, Joëlle Milquet of Elio di Rupo zelf maar eens proberen de problemen op te lossen, in plaats van de boel voortdurend te saboteren. Dat vergt echter ten eerste dat Yves Leterme zijn ijdelheid laat varen en zijn «nederlaag» erkent, en ten tweede dat ook Herman van Rompuy of Jean-Luc Dehaene niet opnieuw in het belang van België en tegen de belangen van de CD&V in opdraven als slaafjes in dienst van Albert II. Dat laatste punt is misschien nog het meest heikele.

De Franstaligen hebben immers tot nu toe al een jaar in een bijzonder gemakkelijke zetel mogen zitten, en hoeven niet eens de rekening te betalen wanneer zij nog maar eens een onderhandelingsronde kelderen door allerlei onzinnige eisen te stellen, en tegelijkertijd voor de camera's uit te schreeuwen dat Yves Leterme geen concrete voorstellen zou maken. Laat hen zélf eens een paar concrete voorstellen samenstellen over bijvoorbeeld Brussel-Halle-Vilvoorde, die dan naar believen door de CD&V afgeschoten zullen mogen worden. Het zou wel eens een zeer verhelderend schouwspel kunnen worden.

Een andere mogelijkheid is dat het Vlaams Parlement, en niet de Vlaamse Regering, eindelijk op de baan zou komem. Dat Minister-President Kris Peeters rechtstreekse met zijn Waalse tegenhanger Rudy Demotte zou beginnen onderhandelen is absoluut niet nodig en heeft trouwens weinig zin –de ongrondwettelijkheid ervan is daarentegen zeer betwistbaar en doet niet eens terzake– maar het Vlaams Parlement zou gewoonweg precies hetzelfde kunnen vaststellen als wat Yves Leterme vaststelde op de fractievergadering van zijn partij, en een commissie samenstellen met, inderdaad, bijvoorbeeld Yves Leterme aan het hoofd. Die commissie kan dan rechtstreekse onderhandelingen opstarten met de Franstaligen, en die moeten dan zelf maar uitvissen wie zij willen afvaardigen: Rudy Demotte of bijvoorbeeld Elio di Rupo of Didier Reynders. Van een dolk in de rug van Yves Leterme is er dan geen sprake,en bovendien kan Kris Peeters dan gewoon zijn taken als Minister-President verder zetten. Dat laatste kan trouwens moeilijk beschouwd worden als een overbodige luxe in deze economisch nogal onzekere tijden. Waar die commissie dan precies over zal onderhandelen moet het Vlaams Parlement uitmaken, maar in principe kan dat ook de verdeling van de federale schuld en een regeling voor Brussel omvatten. Alvast één voordeel van dit scenario is dat de CD&V op die manier het initiatief kan behouden.

Een radicaler scenario waar CD&V waarschijnlijk nog helemaal niet klaar voor is, is het volgende: het Vlaams Parlement roept de onafhankelijkheid uit, benoemt Yves Leterme voorlopig tot President en geeft hem grosso modo dezelfde onderhandelingsopdracht als in het vorige scenario. Ondertussen kan het Vlaams Parlement de discussie voeren over een Vlaamse Grondwet en hoe de presidentiële rol precies ingevuld kan worden, en op 7 juni 2009 kunnen dan de eerste rechtstreekse Vlaamse presidentsverkiezingen gehouden, tenminste als voor die optie gekozen wordt. Dit scenario heeft in ieder geval als voordeel dat het ook duidelijkheid schept tegenover de buitenwereld, en dan in het bijzonder de buurlanden en onze Europese partners, maar het vergt anderzijds wel dat CD&V definitief breekt met België.

Is een splitsing van België dan uitvoerbaar? Het is tekenend dat iemand als een Karel de Gucht, die zichzelf als een zo groot intellectueel beschouwt dat hij denkt dat hij 's nachts in zijn eentje heel Berlaar en omgeving kan verlichten, er niet in slaagt te erkennen dat waar er een wil is, er ook een weg zal zijn. Nu, als Minister van Buitenlandse Zaken voelt hij misschien dat hij het zich niet zou kunnen veroorloven iets anders te zeggen, maar een Franstalig Minister van Buitenlands Zaken zou er waarschijnlijk geen enkel probleem van maken om de idee van Wallobrux of een aanhechting aan Frankrijk te verdedigen, zonder zelfs te moeten vrezen in Laken op het matje geroepen te worden. Het zegt veel over de nog altijd onderdanige houding van de Vlamingen, en Karel de Gucht in het bijzonder.

Wat zou er immers niet uitvoerbaar zijn aan de splitsing van België? De grenzen liggen al vast, want internationaal en volkenrechtelijk hebben de Franstaligen geen poot om op te staan om in Vlaams-Brabant lappen grond op te eisen. Vandaar ook hun vraag om een corridor: die eis op zich houdt al de erkenning in dat ze verduiveld goed weten de Zes wel degelijk bij Vlaanderen horen. In Brussel zelf heeft Vlaanderen betere kaarten dan het Belgische establishment ons wil voorhouden: zullen bijvoorbeeld Groot-Brittannië, Duitsland en de Verenigde Staten toelaten dat de EU- en NAVO-gebouwen zomaar terecht zouden komen in ofwel een Franse vazalstaat, ofwel Frankrijk zelf? Vlaanderen heeft wat Brussel betreft internationaal enkele sterke partners om tot een goede regeling te komen die ook aan de belangen van de Vlamingen tegemoet komt, als het tenminste wil. De federale schuld ten slotte is geen echt probleem, doch slechts een kwestie van onderhandelen.

Overigens zijn de uitspraken van Karel de Gucht nog behoorlijk gewaagd. Het staat immers zo goed als vast dat België in de loop van de komende twintig jaar wel degelijk gesplitst zal worden. In 2028 zal koning Albert II immers 96 jaar worden, als hij die leeftijd al haalt (ik wens het hem als mens van harte toe), en het lijkt dus volkomen onwaarschijnlijk dat hij dan nog op de troon zal zitten. Zelfs met de best mogelijke gezondheid op die leeftijd valt het amper voor te stellen hoe hij dan zijn kersttoespraken zou houden of de eed zou afnemen van regeringsleden, om nog maar te zwijgen over het leiden van regeringsonderhandelingen. Of zijn zoon prins Filip, die dat jaar 68 zal worden, België bij mekaar zal kunnen houden is bijzonder twijfelachtig. Tot nu toe heeft hij eerder de indruk gegeven het Belgische probleem eerder groter te zullen maken dan kleiner. En dat hij zijn beurt voorbij zou laten gaan ten voordele van zijn dochter prinses Elisabeth, dan 26 jaar oud, is niet realistisch. Het is dus vrijwel zeker dat Karel de Gucht op relatief korte termijn reeds door de geschiedenis terecht zal gewezen worden, maar dat zal hem waarschijnlijk niet beletten te blijven volharden in zijn Belgische boosheid.