zaterdag, augustus 30, 2008

Open Vld maakt het land kapot

Het is eens iets ander: een partijvoorzitter die de andere partijen onverantwoord gedrag verwijt. Zelden was het echter zo duidelijk dat de pot de ketel verwijt dat hij zwart ziet, want de klacht dat de houding van «sommigen» onverantwoord is, is nog het meest van al op de top van de Open Vld zelf van toepassing. De manier waarop die top deze week nog maar eens een politiek spelletje speelde om de CD&V nog eens te kunnen jennen is daar trouwens een goed zeer voorbeeld van.

Eerst was er Vlaams minister Dirk van Mechelen –inderdaad, van de Open Vld– die liet vaststellen dat hij zich niet meer gebonden voelt door de belofte van de Vlaamse Regering om 400 miljoen euro opzij te zetten om de federale begroting in evenwicht te houding nu het duidelijk wordt dat er dit jaar geen grote staatshervorming meer zal komen. Karl-Heinz Lambertz, één van de drie «bemiddelaars» die een «interinstitutionele dialoog» op gang willen trekken, roept dat toch al enkele weken van de daken. Minister Dirk van Mechelen doet dan ook niet meer dan zowel Karl-Heinz Lambertz als Kris Peeters op hun woord te nemen, waardoor hij als Minister van Begroting de kans ziet Sinterklaas te mogen spelen. En dat op minder dan een jaar voor de volgende verkiezingen – hij zou gek zijn dat niet te doen.

Minister-president Kris Peeters had na de uitlatingen van Dirk van Mechelen natuurlijk weinig andere keus dan de vaststelling van de laatste te bevestigen. Ook voor hem komen er over minder dan een jaar verkiezingen aan, en bovendien zou een terugfluiting van Dirk van Mechelen niet bepaald in goede aarde gevallen zijn bij het Vlaamsgezinde gedeelte van de CD&V-achterban, om over de N-VA nog maar te zwijgen. Dus liet ook Kris Peeters in de media verstaan dat die 400 miljoen euro ook wat hem betroffen niet meer geblokkeerd zaten. Met als voorspelbaar gevolg een zware communautarisering van de volgende begrotingscontrole, want de facto werd de federale begroting deze week door Dirk van Mechelen en Kris Peeters grondig gekelderd.

Zo voorspelbaar als de reactie van Kris Peeters was, zo voorspelbaar was het ook dat na de Vlaamse kaart van Dirk van Mechelen er een Belgische kaart van iemand anders uit de Open Vld-top moest volgen. En die kwam er deze morgen dan ook, in het interview van Bart Somers in De Morgen. Waarbij Bart Somers er overigens niet bepaald een probleem van maakte om in zijn redeneringen hier en daar wel heel kort door de bocht te gaan. Hij vraagt immers de «anderen» (Wie? Dirk van Mechelen soms die communauteir stokebrand speelt?) zich vooral te concentreren op de economische problemen, in het bijzonder de welvaart, de koopkracht en de armoede. Laat het nu echter zo zijn dat aan Vlaamse zijde iedereen het er al meer dan een jaar over eens is dat een staatshervorming een conditio sine qua non is om die problemen überhaupt te kunnen aanpakken – met uitzondering van Groen! natuurlijk, maar het zou anders de eerste keer geweest zijn dat die partij in een sociaal-economisch dossier de plank eens niet volledig mis zou slaan.

Laat er echter geen twijfel over bestaan: had de CD&V de Vlaams kaart van Dirk van Mechelen niet opgevolgd, dan had Bart Somers deze morgen ongetwijfeld een heel ander verhaal laten noteren, en zou hij er zeker niet vies van geweest zijn om aan zijn verhaal meteen ook één of andere deadline te koppelen. Het zou trouwens niet de eerste keer geweest zijn. Waarom hij dat doet is ook niet moeilijk om te raden: de spanning zowel binnen het Vlaams Kartel tussen N-VA en CD&V als intern in de CD&V zelf zoveel mogelijk opdrijven, zeker in het vooruitzicht van de partijcongressen van 21 en 27 september. Dat hij daarmee het land communautair of sociaal-economisch om zeep zou helpen is daarbij nog wel het minste van zijn zorgen, inclusief of het daarbij over Vlaanderen of België zou gaan.

Het merkwaardigste aan de zaak is eigenlijk nog dat de Open Vld met deze tactiek weg kan blijven komen. Het is de Open Vld niet die in de media slechte punten uitgedeeld krijgt omdat zij nu al meer dan een jaar flink meehelpt om de boel zoveel mogelijk te verlammen. Indien de partij het afgelopen jaar loyaal en consequent de Vlaamse kaart zou getrokken hebben, zou de regering-Leterme I nooit van start hebben kunnen gaan. Had de partij even loyaal en consequent de Belgische kaart getrokken, zou van een regering-Leterme I waarschijnlijk zelfs nooit sprake geweest zijn. Het is echter precies de januskopperij van de Open Vld die er mee voor zorgt dat het Vlaams Kartel met zichzelf blijft worstelen. Men kan nog redeneren dat de Open Vld uiteindelijk niet meer doet dan haar eigen partijbelangen te verdedigen, maar wanneer de voorzitter vervolgens op zo'n groteske manier zijn handen in onschuld probeert te wassen zonder dat er in de media daarover nog maar zoveel als een kleine opmerking verschijnt, is toch iets te gortig naar mijn smaak.

zondag, augustus 10, 2008

Arrest-Metock: Ieren hadden gelijk

Twee maanden geleden hielden de Ieren hun referendum, met de gekende uitslag. Eén van de elementen in de aanloop naar dat referendum was de bezorgdheid over de Ierse abortuswetgeving. Niet alleen zijn de Ieren zo achterlijk er een abortuswetgeving op na te houden die in de ogen van menig progressieve journalist niet paars genoeg is, bovendien denken die eilandbewoners dan nog dat het Verdrag van Lissabon die wetgeving zou kunnen liberaliseren en stemden ze daarom massaal No, zelfs na uitdrukkelijke beloftes door politici dat er absoluut geen reden was om bang te zijn. Op 26 juli gaf het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (HvJ EG) de Ieren echter gelijk: nationale wetgeving is ondergeschikt aan eender wat men op Europees niveau ook zou mogen verzinnen, en de Deense Eerste Minister Anders Fogh Rasmussen zat meteen opgezadeld met een levensgroot binnenlands probleem. De Deense immigratiewetgeving mag immers na het arrest-Metock op straat gezet worden bij het groot vuil.

Ik citeer letterlijk uit de persmededeling van het Hof van Justitie over het arrest-Metock:
A non-community spouse of a citizen of the Union can move and reside with that citizen in the Union without having previously been lawfully resident in a member state. The right of a national of a non-member country who is a family member of a Union citizen to accompany or join that citizen cannot be made conditional on prior lawful residence in another Member State.
Het arrest kwam er na een rechtzaak aangespannen door vier mannen die in Ierland asiel hadden aangevraagd. Hun asielaanvraag werd door Ierland afgewezen, maar ondertussen hadden ze zich wel al gehuwd met niet-Ierse EU-burgers, en beriepen zich op de EU-wetgeving om toch in Ierland te mogen verblijven. De Ierse staat was van oordeel dat dat niet kon omdat zij voor hun verblijf in Ierland niet eerst in een ander EU-land hadden verbleven, maar het Europese Hof van Justitie wees die voorwaarde dus van de hand.

Onmiddellijk na de uitspraak dienden zich in Kopenhagen al «spontaan» enkele koppels aan op het stadhuis om een verblijfsvergunning te eisen voor hun respectievelijke niet-EU wederhelften. Zoals de lezer waarschijnlijk wel weet heeft Denemarken sedert 2002 de mogelijkheden tot immigratie sterk beperkt, maar het arrest-Metock dreigt de volledige Deense immigratiewetgeving nu onderuit te halen. Het arrest komt dan nog bovenop een klein schandaal dat de laatste maand aan de oppervlakte is gekomen, omdat kandidaat-immigranten niet altijd even volledig geïnformeerd werden over álle mogelijkheden die zij bezitten om Denemarken binnen te raken en er aan een verblijfsvergunning te raken.

Maar laat ik even teruggaan naar de achtergrond van de huidige –of moet ik nu schrijven vorige?– Deense immigratiewetgeving. Zoals zo ongeveer elk West-Europees land bezit ook Denemarken een belangrijke groep migranten die cultureel en religieus niet helemaal naadloos aansluit bij de oorspronkelijke bevolking. Gedwongen huwelijken met neven of nichten uit het thuisland op vaak heel jonge leeftijd die vervolgens jarenlang aangewezen waren op sociale uitkeringen waren schering en inslag, en vandaar ook de concrete voorwaarden die de Deense regering de laatste jaren ingevoerd heeft om zulke wantoestanden aan te kunnen pakken. Van die voorwaarden blijft na dit arrest waarschijnlijk niets meer over. En ook de Indvandringsprøve die op stapel stond, een beetje te vergelijken met de Duitse Einbürgerungstest maar dan voor immigranten, komt nu op losse schroeven te staan.

Voor alle duidelijkheid, de Deense publieke radio-omroep DR vatte de toestand als volgt samen:
  1. Tot nog toe moesten echtgenoten of kinderen die gebruik wilden maken van de wet op familiehereniging eerst een vaste verblijfsvergunning gehad hebben in een ander EU-land. Deze voorwaarde valt nu weg door het arrest-Metock.
  2. Een Deen die vanuit het buitenland terugkeert naar Denemarken samen met zijn echtgenoot of echtgenote van buiten de EU moest tot voor kort werk gehad hebben of als zelfstandige aan de slag geweest zijn tijdens dat verblijf in het buitenland. Die voorwaarde is teruggeschroefd tot slechts enkele weken.
  3. Bij zijn terugkeer naar Denemarken diende de Deen in zijn eigen onderhoud te kunnen voorzien. Die voorwaarde viel in december van verleden jaar reeds weg door het arrest-Eind, afgeleverd door hetzelfde Hof van Justitite van de Europese Gemeenschappen.
  4. Bovendien laat de EU nu ook familiehereniging toe zonder rekening te hoeven houden met de Deense regels zoals de leeftijdsgrens van 24 jaar, het bewijzen van een sterkere binding van het koppel met Denemarken dan met thuisland van de echtgenoot of echtgenote, voldoende woonst en inkomsten, financiële garanties en de neef-nicht-regel.
In de praktijk betekent dit nu dat iedere Deense immigrant zich kan beroepen zijn Europese rechten om de Deense immigratiewetgeving te omzeilen. Het volstaat immers de wittebroodsweken door te brengen aan de andere kant van de Øresund in het Zweedse Malmö met één of ander eenvoudig baantje –achter de kassa staan of taxichauffeur spelen volstaat al ruimschoots– en klaar is kees.

Hoeft het gezegd dat het arrest-Metock ter rechterzijde van het Deense politieke spectrum enige commotie deed ontstaan? Pia Kjærsgaard van de Deense Volkspartij (Dansk Folkeparti, DF) vond alvast dat de regering het arrest gewoon naast zich neer moest leggen. De conservatieve Eerste Minister Anders Fogh Rasmussen van de Liberale Partij (Venstre) vond dan weer dat de Deense Volkspartij beter wat zou afkoelen van de zomerwarmte. Volgens hem zou het onverantwoordelijk zijn om het oordeel van de rechters van het Hof zomaar te trotseren en op termijn kunnen leiden tot chaotische toestanden in de EU. Een opiniepeiling uitgevoerd voor de krant Jyllands-Posten toont echter aan dat de bevolking hem daar niet in schijnt te volgen: 57% meent dat de Deense immigratiewetgeving behouden moet blijven, terwijl slechts 33% de Deense wetgeving wil afstemmen op de Europese. Die resultaten staan echter in scherp contrast met een andere peiling, uitgevoerd door de krant Børsen , die aantoont dat er nog steeds een meerderheid bestaat voor de afschaffing van de vier zogenaamde EU-uitzonderingen op het Verdrag van Maastricht. Anders Fogh Rasmussen wil echter de diplomatische weg bewandelen, en samen met negen andere EU-lidstaten, waaronder Ierland, Finland en Groot-Brittannië, wil hij de andere Europese Eerste Ministers ervan overtuigen de regels voor het vrije verkeer van werknemers beter te preciseren.

De kern van het probleem is immers dat die regels niet voldoende gepreciseerd werden, en de rechters van het Europese Hof van Justitie dus de mogelijkheid hadden die regels zo ruim mogelijk te interpreteren. Dat betekent meteen ook dat wanneer onder meer Deense politici hun kiezers beloofden dat Denemarken haar soevereiniteit niet opgaf door lid te worden van de Europese Unie en vervolgens de implementatie van een hele reeks verdragen en andere «niet-grondwetten» door te voeren, zij die beloftes waarschijnlijk wel degelijk ter goeder trouw deden. En om dan even terug te koppelen naar het Ierse referendum: wanneer vandaag de Deense immigratiewetgeving op zulke wijze volledig onderuit gehaald kan worden, wie zegt dan dat het morgen niet de beurt zou kunnen zijn aan de Ierse of Poolse abortuswetgeving?

In dat verband is de bocht van 180 graden die Maria Wetterstrand van de Zweedse Milieupartij (Miljöpartiet de Gröna) eerder dit jaar uitvoerde veelzeggend. De officiële partijlijn is nog altijd dat de Milieupartij wil dat Zweden zich volledig uit de Europese Unie terugtrekt, maar Maria Wetterstrand is persoonlijk tot de conclusie gekomen dat het Zweedse EU-lidmaatschap al bij al zo slecht nog niet is. Reden? De manier waarop er binnen de EU aan milieuvraagstukken gewerkt wordt en dat de Unie niet te beroerd is om daarbij álle middelen waarover ze beschikt aan te wenden. In Denemarken hoeven ze daar waarschijnlijk nu geen tekening meer bij.

Voor wie daar toch nog een tekening bij hoeft: de Europese Commissie was alvast behoorlijk enthousiast over het arrest-Metock. Waarom de Ieren zo massaal No stemden is hen echter nog steeds een volkomen mysterie.

maandag, augustus 04, 2008

Letermes kantelmoment

Yves LetermeHet schijnontslag van 14 juli, hoogtepunt van de crisis van vorige maand, was volgens Yves Leterme ook een «kantelmoment» in de Belgische geschiedenis. Dat er die dag iets kantelde kan best waar zijn, de vraag is alleen maar wát er die dag dan wel precies kantelde, en wat voor gevolgen dat zal hebben.

Welke betekenis geeft de Eerste Minister zelf aan dat kantelmoment, dat hij in een interview met De Standaard zelfs historisch durft te noemen? Ik citeer: «Het federale overlegmodel heeft op dat moment zijn grenzen getoond. We zitten in een dynamiek waarbij een uitsluitend federale oplossing voorgoed onmogelijk is geworden. We moeten nu verder werken vanuit de gemeenschappen en gewesten». Tussen de lijnen kan men begrijpen dat hij aanneemt dat ook de Franstaligen dat toen zo begrepen hebben, en dat ze er nu van overtuigd zijn dat er wel degelijk een staatshervorming moet komen.

Zouden de Franstaligen het nu dan werkelijk begrepen hebben? Ze hebben met Raymond Langendries, François-Xavier de Donnea en Karl-Heinz Lambertz nu wel drie bemiddelaars het veld ingestuurd, maar meer dan drie randfiguren –van de onderrand wel te verstaan– kan men hen niet noemen. Veel hebben zij de eerste veertien dagen overigens niet bereikt, of zoals Peter de Lobel in De Standaard raak schreef: «Nieuwe naam, geen inhoud». En vooral dat laatste past natuurlijk perfect in de Franse agenda: wel praten, maar liefst niet te veel vooruitgang boeken, laat staan ooit tot een akkoord te komen, lijkt op dit moment de zekerste strategie om een staatshervorming af te houden en het status quo te behouden. Het werkt ondertussen al veertien maanden, en zal nog minstens anderhalve maand werken.

En er zijn nog andere tekenen dat de Franstaligen hun houding nog niet veranderd hebben. Zo stellen de drie bemiddelaars een «interinstitutionele dialoog» voor. En hoewel de drie bemiddelaars nog maar weinig inhoud hebben kunnen of willen leveren, verraadt die naam genoeg om te weten dat het voornaamste doel van die interinstitutionele dialoog is zolang mogelijk te kunnen praten zonder tot een akkoord te komen, onder andere door zoveel mogelijk gesprekspartners te betrekken in de dialoog. En dat is overigens uitdrukkelijk geen interregionale dialoog, zoals men aan Vlaamse zijde eist.

Een ander teken dat de Franstaligen hun houding nog niet veranderd hebben, was de reactie van Elio di Rupo op de verlenging van het mandaat van de drie bemiddelaars. Hij wil immers een «constructieve» staatshervorming die de «levenskwaliteit van alle Belgen, maar met name die van de Walen en Brusselaars, verbetert». In het beste geval vindt Elio di Rupo dus dat de levenskwaliteit van de Vlamingen al zo hoog is dat zij gewoonweg niet meer verbeterd kan worden door een staatshervorming, maar ik laat het aan de lezer over om te oordelen of het werkelijk dát was dat hij met die uitspraak probeerde te zeggen.

Is er dus aan Franstalige zijde nog niets veranderd, laat staan gekanteld, aan Vlaamse zijde zou dat wel eens anders kunnen zijn. Met name bij de N-VA lijkt er iets gebroken te zijn door de schijnvertoning die Yves Leterme opvoerde in juli. De partij werd door het schijnontslag immers met een kluitje in het riet gestuurd, en dit op een bijzonder publieke en dus pijnlijke manier. Partijvoorzitter Bart de Wever liet zich al ontvallen dat «het einde nu toch in zicht is» en «voor ons de kous af is» in een reactie op het eerste rapport van de drie bemiddelaars. Dat werd vandaag dan weer wat getemperd, maar de frustratie lijkt deze keer toch wel erg diep te zitten. Het lijkt er in ieder geval niet op dat Bart de Wever van plan is een verderzetting van het vertrouwen in de regering-Leterme I te verdedigen als er tegen het partijcongres van 21 september niets substantieels –een dikke vis?– op tafel ligt.

Let deze keer trouwens op de volgorde van de partijcongressen van N-VA en CD&V: de N-VA komt deze keer eerst samen, op 21 september, terwijl het partijcongres van de CD&V gepland staat voor 27 september – nu ja, voorlopig toch. En dat levert een heel andere dynamiek op dan wat tot nu toe het geval is. Als de N-VA het vertrouwen in de federale regering opzegt, is het het partijcongres van de CD&V dat het kartel opblaast als het het vertrouwen wil handhaven. Dat maakt het zowel voor de N-VA- als de CD&V-leden veel gemakkelijker om de regering-Leterme I eind september te begraven. Als de volgorde van de partijcongressen gehandhaafd wordt, zijn de dagen van Yves Leterme als federaal Eerste Minister hoogstwaarschijnlijk geteld, maar heeft het kartel nog een kans om te overleven. Wordt het partijcongres van de CD&V echter vervroegd om het vertrouwen in Yves Leterme te herbevestigen vóór het partijcongres van de N-VA, dan is het duidelijk dat de krachten binnen de CD&V die de Belgische belangen dienen en daarvoor desnoods, en waarschijnlijk met veel plezier ook, het kartel willen breken, de bovenhand gehaald hebben, en dan staan de N-VA-leden op 21 september plots voor een veel moeilijkere keuze.

14 Juli was dan misschien wel een kantelmoment in de ogen van Yves Leterme, het ziet er niet naar uit dat het het laatste voor dit jaar was.